Oinarri normalizatuak kolokan jartzea eta balio-(re)akzio bihurtzea

Hain gogoeta sinple eta nabarmen honekin konturatu nintzen, gauza bategatik, besteagatik edo bien konbinazioagatik -musika klasikoa nire bizitzaren parte denetik nire oroitzapena iristen deneraino-, nabarmendu egin behar izan nuela nire balioa frogatzeko. Prestakuntza-etapan logikoa da eskuratutako gaitasunak erakustea, baina arlo profesionalean nire trebetasunak zalantzan jartzea – CV nahikoa fidagarriarekin – ez zait onargarria iruditzen. Industria honek estigma kontserbadoreak dituen arren, ez nuen uste horiek nire garapen profesionala geldiaraz zezaketenik. Nolanahi ere, pertzepzio horiek guztiz subjektiboak direla zehazten dut. Era berean, musika ekoizpenean murgildu ahala, antzeko esperientzia gehiago -lankideengandik etorritakoak- ezagutu ditut.Edonor izan daitekeenez -eta LinkedIn iragazkia ezabatuta-, hirugarren pertsonan kokatuko naiz. Familiarteko ingurune ez musikaleko neska – entzuteko trebetasun batzuk dituena – eskolako lagunekin biolina jotzen ikasten hasiko da, eskolaz kanpoko jarduera gisa. Tipikoa. Aurrera egin du eta profesionalizatu egin nahi du; beraz, ahaideen eta bere nerabetasuneko zalantzekin bada ere, Euskal Herriko goi mailako musika ikastegian sartu da. Ez hain tipikoa. Bere prestakuntza interpretazio klasikoan amaitzen du -jakinda ez duela inoiz lan egingo segurtasunik gabe eta porrot egiteko beldurrez, baina betetzen ez duen lan-irteera bat onartzeari uko eginez. Arraroa. Kultura-sektorearekiko jakin-minak Sorbonan espezializatzera eramaten du – arte liberaletan prestigioa duen unibertsitatea –. Bertan, sormen kritikoa garatzeaz gain, askatasuna, berdintasuna eta anaitasuna kontzeptuen esanahia ulertzen ditu.

Adibide zehatzetan sartu gabe, kontzeptu horiek benetako zentzua hartzen dute praktikan jartzean. Gaur egungo ikuspegitik begiratuta, konturatzen naiz une hartan -beharbada hizkuntzaren edo exekuzioaren aldaketak babestuta- nire sinesmenen artxiboa inkontzienteki aldatzen ari nintzela. Oztopoen haustura hori funtsezkoa izan zen haurtzarotik sakon errotutako ohituretatik askatzeko. Erreproduzitzeko diseinatutako jokabide-eredu bat baztertu eta niretzat onuragarria izango zen beste bat formulatu nuen. Arrakastarantz proiektatzea, aurrez pentsatutako mugarik gabe, abiapuntua norberaren gaitasunean sinestea delako ideiarekin. Jakina, komatxo arteko ondorio horretara ez nintzen bakarrik iritsi. 2021eko martxoaren 8an ESAS – Emakume Artista eta Sortzaileen Sarea sortu genuenekin sentipenak partekatzearen emaitza izan zen. Horren bidez, ekintzailetzan sororitatea sustatzen dugu, “elkarrekin gehiago entzuten zaigula” defendatuz, kristalezko sabaiaren metafora -edo emakumeek beren ibilbide profesionalean aurrera egiteko aurkitzen dituzten oztopo ikusezinak- gero eta nabariagoa dela ikusarazten dugu, eta erreferenterik eza kritikatzen dugu.

Nahiz eta gure musika mundua klasikoa izan, tradizioak ez luke gizarte ereduen bilakaeraren eta aldaketen gainetik egon behar. Neure buruari galdetzen diot: nola da posible musika klasikoaren erakusleiho handienak Urte Berri bakoitzean horren irudirik arkaikoena ematea? Twitterreko polemiketan sartu gabe, zergatik ikusten dugu kontzertu klasikoen aretoetan gure orkestra profesionaletan emakumeen ordezkaritza nekez iristen dela taldearen heren batera? Eta zer esan espezialitate bereiziei eta haien liderrei buruz? Ikasgeletan gehienak neskak bagara, zein unetan barneratzen dugu ‘músico’-ak garela eta genero maskulinoaren nagusitasuna terminologian? Bideko zein aldetan galtzen dira nire lagunak edo haien motibazioak lanean gizonez inguratuta amaitzeko? Euskadin espezializatutako azken genero-ikerketek hainbat arazo argitzen dituzte, hala nola kultura-sektorearen prekarietateak soldata-arrakala areagotzen dituela eta sektoreko parekidetasunaren bilakaera oso mantsoa dela. Horren ondorioz, erantzukizun-karguetan betoa eta gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun-egoera handia jasotzen ditugu, baina oraindik ere entzuten dira diskriminazio positiboko ekintzen inguruko iritziak, intrusismotzat eta/edo profesionalizazio-faltatzat joz. Datu objektiboen eskasia izango al da diskurtso erradikalizatuak eta/edo biktimistak bultzatzen dituena? Eta titulura itzuliz, -hainbeste denbora darama niregan sakon sarturik ez dudala haren jatorria gogoratzen-, zergatik agurtu naute, ezin konta ahala aldiz, aurrez aurre egotean horrela: “O, zaharragoa imaginatzen zintudan!”, laudorioa balitz bezala? Nire itxura aldatu al nuen ilea moztuz eta janzteko modu neutroago bat hartu al nuen gazteagoa edo maskulinoagoa izateko?